Bugün (25.05.2023) tarihli Resmi Gazete’de Bankalarca Kullanılacak Uzaktan Kimlik Tespiti Yöntemlerine Ve Elektronik Ortamda Sözleşme İlişkisinin Kurulmasına İlişkin Yönetmelikte Değişiklik Yapılmasına Dair Yönetmelik (“Düzenleme”) ile Bankaların tüzel kişilerin uzaktan kimlik tespiti gerçekleştirebilmeleri için Bankacılık Düzenleme ve Denetleme Kurulu (“BDDK) mevzuatı çerçevesinde ihtiyaç duyulan düzenlemeler gerçekleştirilmiştir.

Düzenlemelerin yürürlük tarihi 01.06.2023 olarak belirlenmiştir.

Uzaktan Müşteri Edinimi Sürecinin mevzuat tarihçesini hatırlayacak olursak;

2021.04.01 — Bankalarca Kullanılacak Uzaktan Kimlik Tespiti Yöntemlerine Ve Elektronik Ortamda Sözleşme İlişkisinin Kurulmasına İlişkin Yönetmelik Resmi Gazete’de yayımlanmıştır.

2021.04.30 — Mali Suçları Araştırma Kurulu Genel Tebliğ sıra no 19 (“Tebliğ”) Resmi Gazete’de yayımlanmıştır.

2021.05.01 — Bankalarca Kullanılacak Uzaktan Kimlik Tespiti Yöntemlerine Ve Elektronik Ortamda Sözleşme İlişkisinin Kurulmasına İlişkin Yönetmelik ve Mali Suçları Araştırma Kurulu Genel Tebliğ sıra no 19 yürürlüğe girmiştir.

2021.12.01 — Ödeme Hizmetleri ve Elektronik Para İhracı İle Ödeme Hizmeti Sağlayıcıları Hakkında Yönetmelik ve Ödeme ve Elektronik Para Kuruluşlarının Bilgi Sistemleri İle Ödeme Hizmeti Sağlayıcılarının Ödeme Hizmetleri Alanındaki Veri Paylaşım Servislerine İlişkin Tebliğ’de uzaktan iletişim aracı ile müşteri kimliğinin doğrulanması süreçlerine ilişkin düzenlemer yerini almıştır.

2022.10.06 — Tüzel Kişilere ilişkin süreçleri içeren Bankalarca Kullanılacak Uzaktan Kı̇mlı̇k Tespı̇tı̇ Yöntemlerı̇ne ve Elektronı̇k Ortamda Sözleşme İlı̇şkı̇sı̇nı̇n Kurulmasına İlı̇şkı̇n Yönetmelı̇kte Değı̇şı̇klı̇k Yapılmasına Daı̇r Yönetmelı̇k Taslağı (“Taslak Yönetmelik”) BDDK tarafından görüşe sunulmuştur.

2023.04.05 — Suç Gelirlerinin Aklanmasının ve Terörün Finansmanının Önlenmesine Dair Tedbirler Hakkında Yönetmelikte Değişiklik Yapılmasına Dair Yönetmelik (“MASAK Yönetmeliği”) ile ticaret siciline kayıtlı tüzel kişiler için uzaktan kimlik tespiti düzenlemesi gerçekleştirilmiştir.

2023.05.25 — Tüzel Kişilere ilişkin süreçleri içeren Bankalarca Kullanılacak Uzaktan Kı̇mlı̇k Tespı̇tı̇ Yöntemlerı̇ne ve Elektronı̇k Ortamda Sözleşme İlı̇şkı̇sı̇nı̇n Kurulmasına İlı̇şkı̇n Yönetmelı̇kte Değı̇şı̇klı̇k Yapılmasına Daı̇r Yönetmelı̇k’te Taslak Yönetmelik ile büyük ölçüde benzer değişiklikler Resmi Gazete’de yayımlanmıştır.

Bilindiği üzere Bankalar, 01.05.2021 tarihi itibariyle gerçek kişilere ilişkin uzaktan kimlik tespiti ile müşteri edinimi süreçlerini gerçekleştirebilmektedir.

Bankaların, tüzel kişilerle uzaktan kimlik tespiti ile müşteri edinimi süreçlerini gerçekleştirebilmesi için;

1. BDDK tarafından Bankalarca Kullanılacak Uzaktan Kı̇mlı̇k Tespı̇tı̇ Yöntemlerı̇ne ve Elektronı̇k Ortamda Sözleşme İlı̇şkı̇sı̇nı̇n Kurulmasına İlı̇şkı̇n Yönetmelı̇kte,
2. MASAK tarafından Genel Tebliğ Sıra No 19’da,

düzenleme yapılarak tüzel kişilerin uzaktan müşteri edinimi süreçlerininin yasal zeminin oluşturulması ile usul ve esaslarının belirlenmesine ihtiyaç bulunmaktaydı.

BDDK, 2022 Ekim ayında Taslak Yönetmelik kamu oyunun görüşüne sunmuş ve görüş toplama sürecine başlamıştı.

Bugünkü Resmi Gazete’de yayımlanan Düzenleme ile Yönetmelik’e ilişkin düzenleme ihtiyacı giderilmiş ve 01.06.2023 tarihi itibariye BDDK Düzenlemeleri bakımındantüzel kişilerin uzaktan müşteri edinimi süreçlerininin yasal zemini tamamlanmıştır.

01.06.2023 Tarihi İtibariyle Bankaların Tüzel Kişilerin Uzaktan Müşteri Edinimi Süreciye Müşteri Edinmesi

Düzenlemelerin yürürlük tarihi olan 01.06.2023 tarihi itibariyle bankaların tüzel kişiler için uzaktan müşteri edinimi sürecini yürütmeleri yasal düzenlemeler bakımından bugün itibariyle halen mümkün değildir.

Bankaların tüzel kişiler için uzaktan müşteri edinimi sürecini yürütebilmeleri için Müşteri kimliğinin doğrulanması amacıyla kullanılacak uzaktan kimlik tespiti yöntemlerine ilişkin usul ve esasları düzenleyen Tebliğ’deki “müşteri” tanımının MASAK Yönetmeliğine paralel olarak düzenlenmesi gerekmektedir.

Düzenleme ile Yönetmelik’te Meydana Gelen Değişiklikler Neler?

Düzenleme ile Yönetmelik’te,

1. Kişi tanımı, tüzel kişiyi temsile yetkili kişileri kapsayacak şekilde düzenlenmiştir.
2. Engelli kişilerin süreçlerinde gerçekleştirilecek kontrollerin kişinin engel durumuna göre tesis edileceği ve Taslak Yönetmelik’e ek bir düzenleme olarak Engelli kişilerin uzaktan kimlik tespitinin görüntülü görüşme aşamasında ihtiyaç olması durumunda üçüncü bir kişiden, kendi kimlik belgesinin ön ve arka yüzünü sağlaması şartıyla, yardım alınabileceği düzenlenmiştir.
3. Tüzel kişiyi temsile yetkili birden fazla kişinin bulunması durumunda bu doğrulamanın farklı zamanlarda yapılmasına imkan tanınmıştır.
4. Taslak Yönetmelik’e ek olarak tüzel kişiyi temsile yetkili kişinin, aynı banka müşterisi olması ve internet bankacılığı ya da mobil bankacılık dağıtım kanallarından herhangi birinde oturum açarak kimliğinin tespit edilmesi halinde kimlik belgesinin doğrulanması aşamasının tamamlanmış sayılacağı belirtilmiştir.
5. Kişinin temsil yetkisi, kişiden alınan bilgilerin MERSİS ve/veya Ticaret Sicili Gazetesinden edinilen güncel bilgiler ile eşleştirilmesi suretiyledoğrulanacağı belirtilmişse de Banka tarafından ihtiyaç duyulması halinde, kişi tarafından sunulan ve kişinin tüzel kişiyi temsile yetkili olduğunu gösteren imza sirkülerinin bir örneğinin alınabileceği düzenlenmiştir. İmza örneğinin alınması durumunda; sirkülerinden alınan imza örneğinin teyidi, (i) kişinin kimlik belgesinde ve/veya MERSİS’te bulunan imza örneği ile karşılaştırılarak ve (ii) imza sirkülerinin mevcudiyeti, üzerindeki tarih ve yevmiye numarası kullanılarak teyit edileceği düzenlenmiştir.
6. Tüzel kişiye ilişkin temsile yetkili kişiden edinilen bilgilerin, MERSİS, Ticaret Sicili Gazetesi ve Gelir İdaresi Başkanlığının veri tabanından sorgulama yapılmak suretiyle alınan güncel bilgiler ile eşleştiğinin teyit edilmesi gerektiği düzenlenmiştir.
7. Taslak Yönetmelik’e ek olarak tüzel kişinin kimlik tespiti sürecinde; tüzel kişinin gerçek faydalanıcısının ortaya çıkarılması için gerekli tedbirlerin alınması gerektiği düzenlenmiştir.
8. Yönetmelik kapsamında müşteri temsilcisinin yapacağı ifade edilen işlemlerin yapay zekâ temelli yöntemler ile yapılabilmesine ilişkin usul ve esasların belirlenmesinde BDDK’nın yetkili olduğu düzenlenmiştir.

Genel Değerlendirme

Yaklaşık iki yıldır süren yasal düzenleme çalışmalarının neticesinde Bankalar, tüzel kişi müşteri adaylarını uzaktan müşteri edinimi ile müşteri yapmaya çok yaklaşmıştır.

Günümüzde Bankacılık ekosisteminde dijitalleşme yönünde önemli adımlar atılırken, kamu otoritelerinin bu dijitalleşme sürecinde aktörlere yeni imkanlar yaratacak, müşteriler tarafında zamandan tasarruf ve temassız süreçlere imkan tanıyacak düzenlemeleri uygulamaya almasının, sektör adına olumlu ve faydalı olduğu görüşündeyiz.

Özellikle Taslak Yönetmelik’te yer almayan, tüzel kişiyi temsile yetkili kişinin aynı bankada müşteri olması halinde kimlik belgesinin doğrulamasının internet bankacılığı ya da mobil bankacılık dağıtım kanallarından herhangi birinde oturum açması ile kişinin kimliğinin tespit edilerek gerçekleştirilebilmesinin önemli bir düzenleme olduğu kanaatindeyiz.

Bir diğer önemli düzenleme ise bankaların uzaktan müşteri edinimi süreçlerinde müşteri temsilcisinin gerçekleştireceği işlemlerin yapay zeka temelli yöntemler ile yapılabilmesine ilişkin BDDK’nın çalışmaları olduğunun işareti olarak kabul edilebilecektir.

Bankalar’ın tüzel kişi müşteri adaylarını uzaktan müşteri edinimi ile müşteri yapabilmeleri için MASAK tarafından Tebliğ’de bir kısım düzenlemelerin gerçekleştirilmesine ihtiyaç bulunsa dahi MASAK Yönetmeliği’nde Nisan ayında gerçekleştirilen değişiklikler ve Düzenleme, bu ihtiyacın yakın bir tarihte giderileceği izlenimi vermektedir.

Ödeme ve Elektronik Para Kuruluşları’nın müşteri adaylarını uzaktan müşteri edinimi ile müşteri yapabilmeleri ise MASAK tarafından Tebliğ Sıra No 19’da yapılacak düzenleme veya ayrı bir düzenleme ile müşteri kimliğinin doğrulanması amacıyla kullanılacak uzaktan kimlik tespiti yöntemlerine ilişkin usul ve esasların belirlenmesi ile mümkün olabileceği kanaatindeyiz.

MASAK tarafından Tebliğ Sıra No 19’da gerçekleştirilecek değişiklikler ile Bankalar ve Ödeme ve Elektronik Para Kuruluşları’nın müşteri adaylarını uzaktan müşteri edinimi ile müşteri yapabilmelerinin önü tamamen açılmış olacaktır.

Kaynak:

1. Bankalarca Kullanılacak Uzaktan Kimlik Tespiti Yöntemlerine Ve Elektronik Ortamda Sözleşme İlişkisinin Kurulmasına İlişkin Yönetmelikte Değişiklik Yapılmasına Dair Yönetmelik Erişim Linki: https://www.resmigazete.gov.tr/eskiler/2023/05/20230525-1.htm