Türkiye Cumhuriyet Merkez Bankası (“TCMB”) tarafından bir süredir hazırlıklarına devam edilen ve sektörden görüş toplanan Ödeme Hizmetleri ve Elektronik Para İhracı ile Ödeme Hizmeti Sağlayıcıları Hakkında Yönetmelik (“Yönetmelik”) ve Ödeme ve Elektronik Para Kuruluşlarının Bilgi Sistemleri İle Ödeme Hizmeti Sağlayıcılarının Ödeme Hizmetleri Alanındaki Veri Paylaşım Servislerine İlişkin Tebliğ’de (“Tebliğ”) Bugün (07.10.2023) Tarihli Resmi Gazete’de Yayımlanan;

1. Ödeme Hizmetleri ve Elektronik Para İhracı ile Ödeme Hizmeti Sağlayıcıları Hakkında Yönetmelikte Değişiklik Yapılmasına Dair Yönetmelik (“Düzenleme”)

2. Ödeme ve Elektronik Para Kuruluşlarının Bilgi Sistemleri ile Ödeme Hizmeti Sağlayıcılarının Ödeme Hizmetleri Alanındaki Veri Paylaşım Servislerine İlişkin Tebliğde Değişiklik Yapılmasına Dair Tebliğ

ile düzenlemeler gerçekleştirilmiştir.

Bu yazımızda yalnızca TCMB’nin yaklaşık 1.5 yıldır gündeminde olan ödeme ve elektronik para kuruluşlarının (“ÖHS”);

Dijital Bankaların Faaliyet Esasları ile Servis Modeli Bankacılığı Hakkında Yönetmelik (“BaaS Yönetmelik”) kapsamında arayüz sağlayıcılığına,
Müşterilerini özellikle mikro krediler için finansman kuruluşları ve bankalara yönlendirmesine (Leading),
Kıymetli maden ve kıymetli taş alım satımı ile ilgili faaliyetlere aracılık edilmesine
Tüzel kişilere ilişkin olarak katma değerli hizmetler, gerçek kişilere ilişkin olarak nitelikli hizmetlerin sunulmasına

ilişkin gerçekleştirilen düzenlemeleri inceleyeceğimizi paylaşmak isteriz.

TCMB’nin ÖHSlerin Faaliyet Sınırlarına İlişkin Önceki Değerlendirmeleri ve Mevzuat Tarihçesi

2018 öncesi — Hatırlanacağı üzere 2014 yürürlük tarihli mülga ödeme hizmetleri yönetmeliğinde ÖHSlerin faaliyet izinleri yalnızca faaliyet izinleri kapsamında kalan faaliyetler ile sınırlı olduğu düzenlenmiş, 2018 yılına kadar birçok ÖHS ödeme hizmetleriyle alakalı ikincil hizmetleri (kart saklama, Fraud önleme vb.) iştirak şirketleri üzerinden işyerlerine sağlamaktaydı.

2018–2021 — O dönem işyerine bugünün bütünleşik hizmetlerini sunmak için işyeri ile iki şirket üzerinden iki farklı sözleşme imzalanması gerekmekteydi. 2018 yılında dönemin düzenleyici ve denetleyici otoritesi Bankacılık Düzenleme ve Denetleme Kurumu (“BDDK”) tarafından değişiklik yapılarak;

sadece ödeme hizmetinin sunulmasıyla ilgili olmak kaydıyla döviz alım satım işlemleri,
ödeme hizmetlerinin sunulması ile ilgili olan ve ödeme hizmeti sağlayıcılarının faaliyetlerini güvenli kılan ve kolaylaştıran; (i) kart saklama, (ii) kart verilerinin işlenmesi, (iii) suiistimal ve dolandırıcılık önleme gibi ödeme hizmetlerini tamamlayıcı nitelikte olan yan hizmetler, (iv) ödeme hizmetleri ile ilgili eğitim ve danışmanlık hizmetleri ile Kanun’daki ilgili hükümlere uyulması koşuluyla ödeme sistemlerinin işletilmesi

ÖHSler tarafından sunulabilecek hizmetler kapsamına dahil edilmiştir.

2021–2022–2019 yılında düzenleyici ve denetleyici otoritenin TCMB olmasından sonra 2021 yılında ödeme hizmetleri mevzuatın genelinde yapılan köklü değişiklik ÖHSlerin gerçekleştirebilecekleri faaliyetler üzerinde de etkisini göstermiş;

Teknik hizmet sağlayanların işlemin herhangi bir anında transfer edilen fonun sahibi olmadığı teknik destek hizmetleri,
Sınırlı ağda veya sınırlı ürün/hizmet alımında kullanılabilen araçlara ilişkin işlemler (Limited Network Extension),
Bir bilişim veya elektronik haberleşme cihazı aracılığıyla gerçekleşen, bilişim veya elektronik haberleşme işletmecisinin ödeme hizmeti kullanıcısı ile mal veya hizmet sağlayıcısı arasında sadece aracı olarak faaliyet göstermediği durumlarda, satın alınan mal veya hizmetlerin bilişim veya elektronik haberleşme cihazına aktarıldığı ve söz konusu cihaz aracılığıyla kullanıldığı ödeme işlemleri,
Ödeme hizmeti sağlayıcıları ile bunların temsilcileri veya şubeleri arasında kendi nam ve hesaplarına yapılan ödeme işlemleri,
Ana şirket ile bağlı ortaklıkları veya bağlı ortaklıkların kendi aralarında gerçekleşen ve aynı gruba ait bir şirket dışında hiçbir ödeme hizmeti sağlayıcısının aracılık etmediği ödeme hizmetleri,
Ödeme hizmetlerinden herhangi birini sunmayan ve ödeme hesabından para çeken müşteri ile yapılmış çerçeve sözleşmenin tarafı olmayan bir hizmet sağlayıcı tarafından işletilen ve kart çıkaran bir veya daha fazla kuruluş adına çalışan ATM’ler aracılığıyla nakit çekimi hizmetleri,

ÖHSler tarafından sunulabilecek hizmetler kapsamına dahil edilmiştir. Bunlara ek olarak elektronik para kuruluşlarına Kanun’un on sekizinci maddesinin beşinci fıkrası kapsamında kalan ön ödemeli araçlara ilişkin hizmetleri sunabilme imkanı tanınmıştır.

Bu düzenleme her ne kadar ÖHSlerin hali hazırda kullandıkları altyapıları konfigüre ederek veya etmeden sağlayabilecekleri hizmet çeşitliliğini arttırmışsa da uzun yıllardır ÖHSlerin talebi olan müşterilerine mikro kredi sunabilme imkanını sağlamaması ÖHSleri, banka ve finansman kuruluşlarına özellikle kredi kullanımı için müşterilerini yönlendirme şeklinde alternatifler bulmaya yönelttiği görüşündeyiz.

Bu defa BDDK tarafından Dijital Bankaların Faaliyet Esasları ile Servis Modeli Bankacılığı Hakkında Yönetmelik’in yayımlanması ve yürürlüğe girmesi ÖHSlerin bankalar ile gerçekleştirdikleri bu uygulamanın arayüz sağlayıcılığı kapsamına girip girmeyeceği sorusunu gündeme getirmiştir.

01.07.2022 tarihli TCMB’nin konuya ilişkin Türkiye Bankalar Birliği tarafından yöneltilen görüş talebine verdiği cevapta ÖHSlerin, 6493 sayılı Kanun’un madde 12/f.1 kapsamı dışında kalan (kredi vb.) ürün ve hizmetlere ilişkin arayüz sağlayıcısı olarak hizmet vermesinin mevcut mevzuat bakımından mümkün olmadığı belirtilmiştir.

2023–07.10.2023 tarihli Düzenleme ile ÖHSler belirli şartlar altında;

BaaS Yönetmeliği kapsamında arayüz sağlayıcılığı yapabilme,
Yukarıda belirttiğimi üzere bir süredir uygulamalarına tanıklık ettiğimiz, müşterilerini özellikle mikro krediler için finansman kuruluşları ve bankalara yönlendirebilme (Leading),
Yukarıda belirttiğimi üzere bir süredir uygulamalarına tanıklık ettiğimiz, kıymetli maden ve kıymetli taş alım satımı ile ilgili faaliyetlere aracılık edebilme

imkanı tanınmıştır.

ÖHSler Hangi Şartlar Altında BaaS Yönetmeliği Kapsamında Arayüz Sağlayıcı Olarak Hizmet Sağlayabilecek?

Hizmetler Bakımından

Bilindiği üzere ÖHSlerin döviz alım satım işlemlerine aracılık etmesi yalnızca Yönetmelik’te belirtilen şartlar dahilinde mümkündür.

Servis Bankalarının her ne kadar bankacılık mevzuatı kapsamında müşterilerine ve/veya diğer arayüz sağlayıcıları aracılığı ortak müşterilere BaaS Yönetmeli kapsamında döviz alım satım işlemi gerçekleştirmesi mümkünse de TCMB ÖHSlerin dolaylı olarak servis bankası üzerinden de olsa döviz alım satımıyla ilgili işlemleri Düzenleme kapsamı dışında tutmuştur. ÖHSler, BaaS Yönetmeliği kapsamında arayüz sağlayıcısı olsalar dahi Yönetmelik’te belirlenen durumlar haricinde döviz alım satımıyla ilgili işlemleri gerçekleştirmelerinin mümkün olmayacağı görüşündeyiz.

TCMB benzer şekilde kıymetli maden ve kıymetli taş alım satımını ÖHSlerin arayüz sağlayıcısı olarak gösterebileceği arayüz sağlayıcısı faaliyetleri kapsamı dışında bırakmıştır.

Yükümlülükler Bakımından

Bankacılık mevzuatı kapsamında bankacılık hizmetlerinin faaliyet izni bulunmayan kuruluşlar tarafından sunulması ve sunuluyormuş gibi lanse edilmesi yasaklanmış, benzer bir düzenlemeye Yönetmelik’te de yer verilmişti.

ÖHSler arayüz sağlayıcısı olarak faaliyet gösterirken bankacılık mevzuatına ek olarak Yönetmelikteki düzenlemeler gereği her türlü belge, ilân ve reklamlarında veya kamuoyuna yaptığı açıklamalarda banka adını ya da banka gibi faaliyet gösterdiği ya da banka adına işlem yaptığı izlenimini uyandıracak ifadeleri kullanmaması gerekmektedir. Fıkrada yer alan “banka adına işlem yaptığı izlenimi” hususunun arayüz sağlayıcılık faaliyetleri bakımından farklı yorumlanması görüşünde olduğumuzu not etmek isteriz.

Düzenleme öncesinde de mevcut olan altıncı fıkra kapsamında TCMB’nin ödeme hizmeti olarak değerlendirilmeyecek alanlarda faaliyet gösterebilmesi için ilave özkaynak bulundurma yükümlülüğü getirme yetkisi olduğunu hatırlatmak isteriz.

ÖHSler Hangi Şartlar Altında Finansal Kuruluşlara Yönlendirme Gerçekleştirebilecek?

Yönlendirme Yapılabilecek Kuruluşlar Bakımından:

Düzenlemede, ÖHSlerin yalnızca faaliyetleri ilgili mevzuat çerçevesinde yetkili bir otorite tarafından düzenlenen ve denetlenen finansal kuruluşlara (“Finansal Kuruluşlar”) yönlendirme ve/veya pazarlama yapmak gibi hizmetleri sunabileceği düzenlenmiştir.

Hizmetler Bakımından:

Arayüz sağlayıcılığı bölümünde de yer verdiğimiz üzere ÖHSlerin döviz alım satım işlemlerine aracılık etmesi yalnızca Yönetmelik’te belirtilen şartlar dahilinde mümkündür. TCMB, ÖHSlerin döviz alım satımıyla ilgili işlemler için yönlendirme yapabilmesini Düzenleme kapsamı dışında tutmuştur.

Düzenlemede TCMB, ÖHS tarafından verilecek hizmetleri sınırlandırmamış (“müşteriye sunulan pazarlama ve ilgili finansal kuruluşun sistemlerine yönlendirme gibi”) fakat Finansal Kuruluşların hizmetlerine müşteriler tarafından ulaşılarak ödeme hizmetlerinin kullanımının arttırılmasının esas alındığının altını çizmiştir.

Ayrıca bu kapsamda sunulacak hizmetlerin hizmet sunduğu finansal kuruluşun asli faaliyetinin tamamını kapsayamayacağı düzenlenmiştir.

ÖHSlerin, bu hizmetlerin sunumu esnasında pazarlama ve yönlendirme gibi görevler üstlenebileceğini, doğrudan satışının gerçekleştirilemeyeceği görüşünde olduğumuzu not etmek isteriz.

Yükümlülükler Bakımından:

ÖHSler Hangi Şartlar Altında Kıymetli Maden ve Kıymetli Taş Alım Satımı ile İlgili Faaliyetlere Aracılık Edebilecek?

Hizmetler Bakımından:

Düzenleme ile ÖHSlerin, yalnızca Türk Parası Kıymetini Koruma Hakkında 32 Sayılı Kararın 2 nci maddesinde sayılan işlenmiş kıymetli maden ve kıymetli taş alım satımı ile ilgili faaliyetlere aracılık edilmesi kapsamında hizmet sunabileceği düzenlenmiştir. Bu bağlamda anılan düzenleme kapsamı dışında kalan kıymetli maden ve kıymetli taş alım satımıyla ilgili faaliyetlere aracılık edilemeyeceği anlaşılmaktadır.

Düzenlemede, işlenmiş kıymetli maden ve kıymetli taş alım satım işleminindoğrudan ÖHSler tarafından yapamayacağı açıkça düzenlenmiştir.

Kuruluşun bir ay içerisinde aracılık edeceği azami işlem miktarı, Yönetmelik kapsamında belirlenecek bir önceki takvim yılındaki ödeme hacminin yüzde biri ile sınırlı tutulmuştur.

Düzenlemede bir sınırlamada müşterinin bir takvim yılı içerisinde bakiyesinde tutabileceği tutar bakımından getirilmiş, her bir müşterinin bir takvim yılı içerisinde azami olarak bakiyesinde aracılık faaliyetleri kapsamında tutabileceği tutarın, kuruluşun bir önceki takvim yılındaki ödeme hacminin yüzde biri nispetinde belirlenen tutarın binde birinden fazla olamayacağına yer verilmiştir.

Yükümlülükler Bakımından:

Düzenleme ile ÖHSlere;

müşterinin bir takvim yılı içerisinde bakiyesinde tutabileceği tutar bakımından getirilen sınırlamaya ilişkin hesaplamalarını her takvim yılının başında yapma
hesaplanan limitlerin bir önceki takvim yılı hesaplanan tutarlardan düşük olması durumunda azami limitin üzerinde bakiyesi bulunan müşterilerine yeni alım yapmasına izin vermeme

yükümlülükleri getirilmiştir.

ÖHSler Hangi Şartlar Altında Katma Değerli Hizmetler ve Nitelikli Hizmetler Sunabilecek?

Hizmetler Bakımından:

Hatırlanacağı üzere Düzenleme öncesinde hesap bilgisi sağlama hizmeti veya ödeme emri başlatma hizmeti sunmak üzere faaliyet izni bulunan ÖHSler (“Açık Bankacılık Kuruluşları”) tüzel kişilerin ve tacirlerin idari ve operasyonel süreçlerine ilişkin olarak, katma değerli hizmetler ile ödeme hizmeti sağlayıcıları nezdinde bulunan ve ödeme hesabı olarak değerlendirilmeyen diğer hesaplarla ilgili bilgi hizmetlerini sunma hakkına sahipti.

Fakat bu tanım avukat gibi tüzel kişi veya tacir olarak değerlendirilemeyecek meslek sahibi müşterisi olan Açık Bankacılık Kuruluşları bakımından sorun teşkil etmekteydi. Ayrıca ÖHSlerin müşterilerinin kendi nezdinde bulunan hesaplara ilişkin katma değerli hizmetleri veya bilgi hizmetlerini sunup sunamayacağı da mevzuattan net olarak anlaşılamamaktaydı.

TCMB bu defa düzenleme ile;

Hizmetin sunulabileceği müşteriler arasına gerçek kişileri eklemiş ve bunlara sunulabilecek hizmetlerin çerçevesini (“Nitelikli Hizmetler”) çizmiş,
Tüm ÖHSlere müşterilerinin kendi nezdinde bulunan hesaplara ilişkin tüzel kişilere ilişkin olarak katma değerli hizmetler, gerçek kişilere ilişkin olarak nitelikli hizmetleri sunma yetkisi vermiş,
Açık Bankacılık Kuruluşlarının katma değerli hizmetler ile ödeme hizmeti sağlayıcıları nezdinde bulunan ve ödeme hesabı olarak değerlendirilmeyen diğer hesaplarla ilgili bilgi hizmetlerini sunma yetkisindeki hizmetlerin tüzel kişi ve tacirlerin idari ve operasyonel süreçleri ile ilgili olmasına ilişkin sınırlama kaldırılmış,
Açık Bankacılık Kuruluşlarının gerçek kişi müşterilerine diğer ödeme hizmeti sağlacıları nezdinde bulunan hesaplar dahil hesaplara ilişkin de Nitelikli Hizmetler sunma yetkisi verilmiştir.

TCMB tarafından Nitelikli Hizmetlerin çerçevesi “Kanun uyarınca ödeme hizmeti kapsamına girmeyen ancak bireysel bütçe yönetimi, fatura yönetimi, hesap doğrulama, ödemelere ilişkin hatırlatmalar gibi gerçek kişilerin mali durum ve finansal farkındalığını destekleyerek sunulan ödeme hizmetlerini kolaylaştıran, güvenli kılan veya etkinliğini artıran hizmetler” olarak çizilmiştir.

Yükümlülükler Bakımından:

Değerlendirme

Düzenleme ile bilgi notunda değindiğimiz ve daha önce TCMB tarafından da tespiti yapılmış mevzuat değişikliği ihtiyaçların karşılandığı tespiti yapılabilecektir.

Düzenlemelerin, 2023 son çeyreği ve 2024 yılı itibariyle ÖHSlerin yeni faaliyet alanlarına ilişkin müşterilerine daha stabil, hızlı ve kesintisiz yan hizmetler sunarak ödeme hizmetlerinin bir üst seviyeye geçmesine ve ÖHSler arası rekabeti artıracağı kanaatindeyiz.

iletişim için: info@yuksellaw.com.tr